Сафайы рæхыс — Къонайы рæхыс
26 января 2020 Культура [версия для печати] [читать комментарии] [размер шрифта: a- | А+] [766 просмотров]
Ирон адæмон сфæлдыстады, стæй йыл аивадон литературæйы дæр арæхдæр æмбæлæм, куыд Къонайы рæхыс. Иугæр нæ рагфыдæлтæм артæн стыр нысаниуæг уыд æмæ йæм кувгæ дæр кодтой, кæд сæм, цыдæриддæр артимæ баст уыд, уыдон иууылдæр табуйаг уыдысты, уæддæр сын уæлдай табуйы æмæ кады бынаты уыд Къонайы рæхыс — Сафайы рæхыс, ома, къонайы, артдзæсты бардуаджы рæхыс. Ирыстоны, уæлдайдæр та — хæхбæсты, алы хæдзары дæр уыд артдзæст, уыцы артдзæстытæй алкæй сæрмæ дæр аг ауыгъд кæуыл уыд, ахæм рæхыс. Уыцы рæхыстæ арæзтой хъæубæсты, комбæсты куырдтæ, фæлæ дзы уыдис ахæмтæ дæр, уæларвæй рауадзгæ рæхыстæ кæй хуыдтой. Уыдон та нымад цыдысты уæлдай кадджындæрыл.Ныр дæр ма хæхбæстæй быдырбæстæм кæнæ горæттæм цæрынмæ чи ралыгъд, ахæм бинонтæй дæр бирæтæн æфснайд сты сæ къонайы рæхыстæ æмæ йæ уæлæ ауындзгæ æрхуы æгтæ. Сафайы, къонайы рæхысæн стыр фарн уыд. Хæдзармæ-иу ног чындз куы ‘ркодтой, уæд æй хъуамæ æртæ хатты æрзилын кодтаиккой рæхысы алыварс. Зæгъгæ, ирон лæг, хæдзары уæвгæйæ, истæй тыххæй ард хæры, уæд хъуамæ æнæмæнг бавнæлдтаид къонайы рæхысмæ, йæ ныхасæн стырдæр нысаниуæг радтыны охыл. Зæгъгæ, чи фæтуджджын, ахæм лæг ирон хæдзармæ баирвæзт, уæд-иу йæ хъуырыл æртыхта фысымтæн сæ къонайы рæхыс, цæмæй йæм уыдон æвастæй йæ къух мачиуал систаид. Кæд-иу хæдзары нæлгоймаг нал баззад, уæд-иу хоты хистæр Къонайы рæхыс йæ хъуырыл бакодта, афтæмæй-иу рацыд адæмы размæ. Хæдзарæн, мыггагæн иууыл карздæр æфхæрд уыд, исчи сын сæ къонайы рæхысмæ æнæгъдау æвнæлд бакодтаид, уый. Уымæй стырдæр худинагыл сæм ницы уыд нымад.
Ирон адæммæ сылгоймагæн иууыл карздæр æлгъыст уыд: «Уæ къонайы рæхыс де ‘фцæгыл æфтыд фæуæд!».
Къостайы тыххæй мысинæгтæй
Франц æмæ Бельги, Садон æмæ Мызуры цур рудниктæ куы сарæзтой, уæд уырдæм кусынмæ истой бынæттон цæрджыты, фæлæ-иу сын сæ куыстмызд кæнæ рæстæгыл кæнæ та бынтондæр нæ бафыстой. Уыцы хабар Хетæгкаты Къостайы хъустыл куы ‘рцыди, уæд сæм бацыд. Йæхи сын нæ базонын кодта, йæ бацыдæн æрæмысыд цыдæр аххосаг, афтæмæй лыстæггай фæрафæрс-бафæрс кодта кусджыты сæ куысты хъуыддæгтæй. Куы сын базонгæ сæ уæззау уавæртимæ, уæд сын баххуыс кодта, цæмæй сын сæ мызд рæстæгыл фыстаиккой. Уый нæ, фæлæ ма сын сæ мыздмæ æфтауын дæр бакодта.
Уарп. Уарпы фидар. Уарпы фæз
Суанг Нарты кадджытæй фæстæмæ ирон дзыхæйдзургæ сфæлдыстады зындгонд у ацы æнахуыр ном-бынат. Кадджыты куыд амындæуы, афтæмæй уый у хох Эльбрус. Фæлæ ном Уарп кадджытæм гæсгæ æрмæст бæрзæнд-хох нæу, фæлæ ма йыл арæх æмбæлæм: Уарпы фæз, Уарпы быдыр, ома, Уарпы дæлвæзтæ. Ис ма Уарпы фидар дæр, уый та уыдис Хъубаны доны иу къабаз Уарпы былыл. Иуæй-иу таурæгътæм гæсгæ Уарпы бæрзæнд у зæдтæ æмæ дауджыты æмбырдгæнæн бынат. Уым æрæмбырд вæййынц зæдтæ, сæ бадæн, сæ тæрхонгæнæн бынатмæ сæм фæзыны Уастырджи дæр.
Ацы мифологон уырнынад бынтон æнæбындур кæй нæу, уый тыххæй фыстæуы, цалдæр азы размæ Мæскуыйы мыхуыр æрцæуæг чиныг «ХХ æнусы сусæгдзинæдтæ»-йы, цыма Эльбрусы хохы сæрмæ дзæвгар рæстæджы ауыгъдæй фæлæууыд цавæрдæр æндæр планетæйæ æртæхгæ аппарат. Ахуыргæндты хъуыдымæ гæсгæ Эльбрусы алфæмблай ис бирæ ахæм бынæттæ, цы ран адæймаг йæ къах никуы æрæвæрдта æмæ, дам, гæнæн ис, уыцы бынæттæ уой æндæр цивилизациты минæвæртты бадæн бынæттæ. Бæрæг куыд у, афтæмæй ацы бынæтты раздæр цардысты нæ фыдæлтæ æмæ уæд дæр, æвæццæгæн, уыдтой, уырдæм куыд тахтысты, нæ мифологийы бынат кæмæн разынд, ахæм æбæрæг удгоймæгтæ.
Рагон уырнæнтæ æмæ мæнгуырнæнтæ
*Хъæддзау лæг-иу сугтæ куы ракодта, æмæ-иу ын рæстæгыл се ‘рласыны фадат куынæ фæцис, уæд-иу сын сæ уæлæ æрæвæрдта, зæххæй-иу цы нæууы гæбаз слыг кодта, уый. Ахæм сугтæ уыцы ран уый бæрц куы фæлæууыдаиккой, цæмæй бамбийой, уæддæр сæм ничи февнæлдтаид, сæ ард, сæ сомы, дам, сæ уæлæ ис, зæгъгæ.
*Хуыйгæ-хуыйын йе ‘ндах кæмæн суйтæ кæна, ахæм адæймаг бирæ фæцæрдзæн.
*Кæрдзынгæнæг хъуамæ кæрдзын кæнгæ-кæнын мацы дзура. Уæд йæ комытæф хыссæмæ цæуы æмæ кæрдзыны фарн сæфы, стæй Хуыцауæн дæр хъыг вæййы йæ ныхас.
*Базаргæнæгыл цалынмæ авд сайды æрцæуа, уæдмæ сайын нæ базондзæн.
Источник - Газета Хурзарин.
Уважаемый посетитель, Вы зашли на сайт как незарегистрированный пользователь.
Мы рекомендуем Вам зарегистрироваться либо войти на сайт под своим именем.
Мы рекомендуем Вам зарегистрироваться либо войти на сайт под своим именем.
Комментарии (0)
-
-
0 / 4
-
Информация
Посетители, находящиеся в группе Гости, не могут оставлять комментарии к данной публикации.
Нашли ошибку?