Зонкъаргом - нæ æрдзы фидыц
28 июля 2012 Новости [версия для печати] [читать комментарии] [размер шрифта: a- | А+] [1145 просмотров]
Алы адæймаджы дæр, æвæццæгæн, йæхимæ æлвасы Зонкъаргомы æрдзы рæсугъддзинад. Уæлдай фенддаг æмæ алæмæттаг та у «Æвæрд хъæд»-ы зонæйыл нымад территори. Ам, Зонкъары хъæуæй мидæмæ цы кæмттæ уыд, уыдон советон дуджы нымад цыдысты "Æвæрд хъæд”-ыл æмæ хаудысты Цхинвалы районмæ. Фæлæ цард куы схæццæ, уæд Гуырдзыстоны хицауад территори йæхи бакодта, гуырдзиаг хъæу, Ацъырхсеуы цæрджытæ, æгъатырæй цæгъдын райдыдтой хъæд, хъæддаг сырдтыл цуан кодтой, кæмтты цæугæдæтты цы кæсаджы хуызтæ уæвынад кодтой, уыдон браконьерон æгъдауæй куынæг кодтой.
2008 азы августы хæсты фæстæ цард цадæггай куы фæсабыр, нæ экономикæйыл хъуыды кæныны уавæр дæр нын куы фæцис, уæд «Æвæрд хъæд»-æн урæд æрцыд фæлтæрд æмæ намысджын хицау - Бестауты Анатоли Захары фырт. Бынтондæр хæлæтдзаг æмæ ихсыд уагдон сæндидзын кæнын æнцон нæ уыд. Бестауты Анатоли йæ рæстæджы Арæзтадон институты аразæджы професси кæй райста, уый йын бирæбæрцæй сарæзта йæ къух. Цыбыр рæстæгмæ «Æвæрд хъæд»-ы комплекс йæ къахыл слæууын кодта. Йæ алыварс æрæмбырд кодта йæхи хуызæн куыстуарзаг, хъуыддагыл иузæрдион æмæ æнувыд адæймæгты.
«Æвæрд хъæд» -ы уагдоны территорийы ноджыдæр арæзт æрцыд иу бæстыхай - уазæгдон, кæцы ацы бонты байгом æмæ дзуапп дæтты нырыккон нормæтæн. Уымæн æвдисæн уыдыстæм мах дæр.
- Анатоли, зæгъма дæ хорзæхæй, дзæгъæл комы уын куыд бантыст ахæм диссаджы уазæгдон саразын, суанг ма горæты дæр куыннæ ис ахæм уазæгдæттæ. Ифтонг алцæмæй: аив хатæнтæ, ног дзаумæттæ, хъарм дон. Уазджытæ сæхи хъарм суадоны донæй æхсдзысты?
- Бæгуыдæр! Махмæ цы дон цæуы, уый хъæздыг у минералон буарадтæй, специалистты амындмæ гæсгæ уымæй ис ваннæтæ исæн дæр.
Дæ фарста, ома, куыд бафтыд уæ къухты ахæм уазæгдон саразын, уымæн мæ дзуапп уыдзæнис ахæм: адæймаг исты хъуыддагмæ зæрдæбынæй куы æрæвнала, уæд йæ саразын дæр бафты йæ къухы. Уый зивæггæнаг æмæ æнæмбаргæ рафсон-бафсон кæны. Мæ зонгæтæ мæ арæх фæфæрсынц, бангæй дын кредиты хуызы Хицауад цас æхцайы фæрæзтæ рахицæн кодта. Мæ дзуапп вæййы - «бынтондæр ницы!».
«Æвæрд хъæд»-æн æмæ йæ райрæзтæн афæдзы мидæг бюджетæй хицæн цæуы 5 милуан 600 мин сомы. Уыдонæй 3 милуан 200 мин сомы сты куыстмыздæн. 300 мин сомы та хардз цæуы æртагыл. Иннæ æхцайы фæрæзтæй хъуамæ 200 мин сомы лæвæрд цæуа, бирæгътыл чи цуан кæнынц, ахæм адæймæгтæн. Стæй техникæ самал кæнын, хъæды сырдтæн зымæгмæ хос æрцæттæ кæнын, цæхх сын сæвæрын æмæ æндæр ахæм куыстыл дæр ацæуы дзæвгар æхцайы фæрæзтæ. Мах сфæнд кодтам æртаг æмæ æндæр хъуыддæгтыл дæр цъус экономи скæнын, цæмæй мæнæ ацы уазæгдон-комплекс саразын нæ къухты бафтыдаид. Мæ кусджытæ стыр æмбаргæ ахаст равдыстой ацы хъуыддагмæ. Æхсæвæй-бонæй, сæрдæй-зымæгæй дыстæсчъилæй фæкуыстой. Хатт-иу нын æхцайы фæрæзтæ куыннæуал фаг кодта, уæд-иу сæ мыздтæ дæр æрæвæрдтой. Уазæгдон саразын та «Æвæрд хъæд»-ы æнæмæнгхъуыддаг уыд. Уымæн æмæ махмæ уазæгуаты арæх æрцæуынц Цæгат Ирыстонæй иртасджытæ-ахуыргæндтæ. Хатт уыдон баззайынц цалдæргай бонтæ, стæй нæхи университеты, биологион факультеты цы студенттæ ахуыр кæнынц, уыдон дæр, уадз, практикæйы рæстæджы баззайой бынаты. Иу цыбыр дзырдæй, ацы уазæгдон саразынæн бирæ аххосæгтæ уыд. Зонкъаргомы æрдз диссаджы фенддаг у, уæдæ цæмæннæ ис гæнæн, нæ республикæмæ кусæгон балцы цы уазджытæ æрцæуынц, уыдон дæр, гæнæн уæвгæйæ, сæ фæллад уым æрвитой. Нæ республикæйы бирæ ис хæстон инвалидтæ, стæй хæсты чи бабын, ахæм лæппуты сывæллæттæ, æрдзæй сахъат чи у, бирæсыввæллонджын æмæ социалон хатыртæ кæмæн ис, ахæм адæймæгтæн дæр сæ бон уыдзæнис баулæфын махмæ. Æцæг нæ уазæгдон стыр нæу, иууыл иумæ дзы бахсæвиуат кæндзысты 10-12 адæймаджы. Нæ зæрды ма ис мансард саразын дæр æмæ уæд та сæрибарæй нæ бон уыдзæнис 35-40 адæймаджы бæрц райсын. Ныртæккæ уазæгдоны цы æртæ хатæны сырæзт, уыдон ифтонг сты алцæмæй дæр: æнæмæнгхъæуæг дзаумæттæ, ваннæтæ, къухни, ис нæм триколоры бастдзинад дæр.
- Уазæгдоны æхсæвиуат бакæныны бар алкæмæн дæр уыдзæнис æмæ уæм цахæм прейскуранттæ ис?
- Уæлдæр куыд загътон, афтæмæй уазæгдон саразынæн æндæр нысаниуæг уыд, бизнес кæнын махæн нæ хъуыдыйы никуы уыд. Мах æппæт дæр республикæйы хæрзиуæгæн аразæм, уазæгдон йæхæдæг дæр, бюджетæй «Æвæрд хъæд»-ы райрæзтæн цы æхцайы фæрæзтæ лæвæрд цæуы, уымæй арæзт æмæ ифтонг æрцыд. Кæд æмæ хицауад бар радта, цæмæй уазæгдонмæ цæуой, уæлдæр цы адæмы кой скодтон, уыдонæй дарддæр æндæр категорийы адæм дæр, уæд - табуафси, мах цæттæ стæм.
- Куыд зонæм, афтæмæй ныртæккæ нæ республикæйы территорийыл иу «Æвæрд хъæд» йедтæмæ нæй. Уæ архайд райдайынæй нырмæ цы ивындзинæдтæ æрцыд Зонкъоргомы æрдзы?
- Раст зæгъгæйæ, æз хистауæн ныхæстæ нæ уарзын. Мæ професси аразæг кæй у, уымæ гæсгæ æз цыфæнды хъуыддагыл дæр фæныхас кæнын, æрмæст дæр фæстиуæг куы фенын кæнын, уый фæстæ. Мах нырма ног организаци стæм, 2 азы уæвынад кæнæм. Зонкъаргомы территорийыл 20 азы бæрц нæхæдæг кæй нал контроль кодтам, уымæн йæ фæстиуæг æвзæр уыд. Гуырдзиаг цæрджытæ æгъатырæй куынæг кодтой хъæддаг сырдты, броконьертæ электротыхæй ахстой кæсаг. Уый та æрдзы раз стыр фыдракæндыл нымад цæуы. Цалынмæ «Æвæрд хъæд» арæзт не 'рцыд, уæдмæ хъæды сырдтæн зымæгмæ холлаг цæттæ нæ цыд, æппындæр ницы арæзт цыд, цæмæй уыдон фылдæрæй-фылдæр кæной. Махæн та нæ æрдзы климат хатт тызмæг вæййы æмæ сырдты фæхъæуы адæймаджы æххуыс. Зæгъæм, нæ хъæды алы хатт дæр уыд кавказаг саг, бур арс. Ныртæккæ бур арс, Уæрæсейы хъæдты уыйбæрц сцъус æмæ тагъд хаст æрцæудзæнис «Сырх чиныгмæ». Мах хъæдты та ацы хъæддаг цæрæгой у арæх.
Нæ зонадон кусæг Къæбулты Зауыр куыд зæгъы, афтæмæй Зонкъаргом хъæздыг у, æрдзы мидæг ма цы иугай уникалон зайæгойтæ баззад, уыдонæй. Тагъд мыхуыры рацæудзæнис йæ чиныг Зонкъаргомы æрдзы тыххæй, цыран лæмбынæг фыст цæуынц уыцы сусæгдзинæдтæ.
- Дарддæр, æвæццæгæн, ноджы цыдæртæ аразын фæнд кæнут æмæ уыдон тыххæй цыбыртæй куы зæгъис, кæд гæнæн ис, уæд.
- Фæндтæ нæм бирæ ис. Мах нæ хъус дарæм канд Цæгат Ирыстоны цы «Æвæрд хъæд»-тæ ис, уыдоны куыстмæ нæ, фæлæ ма Уæрæсейы чи ис, уыдонмæ дæр. Кæй зæгъын æй хъæуы, мах дæр тырнæм, уыдон фæзмынынмæ. Мæ зæрды ис нæ уазæгдоны алфæмблай бассейн саразын, цæмæй дзы ауадзæм кæсаг. Мæ хъуыдымæ гæсгæ, уый стыр ахъаз уыдзæнис республикæйы бюджетæн. Ныртæккæ, сæйраджыдæр, цæттæ кæнæм хос зымæгмæ, хъæддаг сырдтæн. Нæхи цæттæ кæнæм, тагъд рæстæджы нæм Цæгат Ирыстонæй цы ахуыргæндтæ хъуамæ æрцæуой, уыдон райсынмæ.
УАЗÆГТЫ Марфа
Источник - Газета Хурзарин.
Уважаемый посетитель, Вы зашли на сайт как незарегистрированный пользователь.
Мы рекомендуем Вам зарегистрироваться либо войти на сайт под своим именем.
Мы рекомендуем Вам зарегистрироваться либо войти на сайт под своим именем.
Информация
Посетители, находящиеся в группе Гости, не могут оставлять комментарии к данной публикации.
Нашли ошибку?