ДОНЫСКЪÆФÆН
19 января 2015 История / Религиозные праздники [версия для печати] [читать комментарии] [размер шрифта: a- | А+] [4725 просмотров]
В.Абаев «Историко-этимологический словарь осетинского языка»
Donysk’æfæn ‘праздник крещения’. Буквально «(праздник) быстрого ношения воды» (после обряда все нарасхват кидались унести «освященной» воды).
Ногбонæй æхсæз боны фæстæ æрбалæууы æндæр бæрæгбон — Доныскъæфæн. Адæмы уырнынадмæ гæсгæ, уыцы æхсæв суæрттæм æмæ цæугæдæттæм вæййы алæмæты удæгасгæнæн тых, уды йæ тæригъæдтæй сыгъдæггæнæн миниуджытæ.
Ирон адæм-иу Доныскъæфæнмæ нывæрдтой, Ногбоны-иу хыссæйæ цы нывгæндтæ скодтой (галы, фыркъайы, бæхы, похцийы, гутоны фигурæтæ), уыдон Фæлæ ма уымæй уæлдай рæвдз кодтой сой, цыхт, зады ссад, мæнæу кæнæ нартхоры нæмгуытæ, фыхтой тыппыронтæ (уыдон кодтой зады ссад æмæ дзуллаг ссады хæццæйæ). Райсом раджы-иу чызджытæ æмæ æрыгон сылгоймæгтæ ацы хæринæгтæ ахастой семæ æмæ-иу атындзыдтой суадонмæ. Алчидæр тырныдта, цæмæй уый раздæр бахæццæ уа суадонмæ, уымæн æмæ сæ уырныдта, зæгъгæ, раздæр чи бахæццæ уа, доны бардуаг йæ хорзæх уымæн ратдзæн. Суадоны был-иу скуывтой, стæй-иу уæливыхы цыхты мур кæнæ нард фыдæзгъæлы карст доны ныппæрстаид, цæмæй сын доны бардуаг — донычызджытæ сæ хорзæх ракæной. Доны-иу ныппæрстой хыссæйæ конд хæдзарон цæрæгойты æмæ кусæнгæрзты нывгондтæ дæр. Уыдон символикон æгъдауæй æвдыстой, бæркадджын тыллæг æмæ фосы цот фылдæр цæмæй кæной, уыцы фæндиæгтæ. Архайдтой æнæдзургæйæ, дзурын нæ фæтчыди. Сæ гогонтæ байдзаг кодтой донæй æмæ-иу хæдзармæ æрбаздæхтысты.
Чырыстон дины кусджытæ тынг дырысæй арæзтой ацы стырбон. Дыгургомы æмæ Къуыдаргомы-иу сауджынтæ доныл кодтой арфæтæ. Адæмæй алчидæр тырныдта уыцы арфæтæгонд донæй раскъæфынмæ. Бæрæгбонæн йæ ном дæр Доныскъæфæн, æвæццæгæн, уымæн хуыйны. Донгарзæн-иу дон куы бахаста сылгоймаг хæдзармæ, уæд-иу бинонтæн раарфæ кодта, уый фæстæ-иу бинонты кæстæртимæ бахордтой, суадонмæ цы хæринæгтæ ахастой, уыдон.
Цы арфæтæгонд дон-иу æрбахастой хæдзармæ, уымæй-иу бинонтæ сæхи ныхсадтой, хыссæ-иу дзы скодтой, нуазгæ та дзы кодтой æххормагæй. Ацы дон-иу хæдзары къуымты бапырх кодтой, чи ма йæм-иу дзы баззад, уый та хæдзары æфсин дурыны нывæрдтаид æмæ-иу дзы æнæхъæн афæдзы дæргъы «хос кодтой».
Бирæ хатт-иу арфæтæгонд доны дурыны стуры нард фыды кæрдих дæр ныппæрстой, афтæ сой цард цæмæй кæной, уый тыххæй.
Доныскъæфæнмæ æнгæс стырбон зындгонд у уырысмæ дæр. (Крещение). Фæлæ стырбон йæ равзæрдмæ гæсгæ цыма чырыстон дины агъоммæ дæр уыд, афтæ зыны. Ууыл дзурынц, бæрæгбоны цы ‘гъдæуттæ фæкæнынц, уыдон. Адæмы уырныдта, зæгъгæ, донмæ ис стыр магион тых, тæригъæдтæй уды сыгъдæг кæныны алæмæты миниуджытæ. Доны бардуагыл ирæттæм нымад цыдысты донычызджытæ. Уыдон номыл æгъдау кодтой Ногбоны райсомæй, Доныскъæфæнты райсомæй æмæ Куадзæны фæстæ фыццаг сабаты. Ацы æгъдау равзæрд тынг рагон заманы. Æгъдау сæумæйæ кæй арæзтой, уый дæр дзуры, культон нысаниуæг ын кæй уыдис, ууыл, уымæн æмæ-иу раджы цыфæнды магионкультон хъуыддæтæ дæр арæзтой сæумæрайсом.
Ахуыргæндтæ куыд иртасынц, уымæ гæсгæ раджы арфæтæгонд дон æмæ дидинджытæ донычызджыты номыл бæхдонмæ’ кæй хастой, уыцы æгъдау амоны, донычызджыты культ æмæ бæхы культæн иудзинад кæй ис, уый.
Фæстæдæр ирон адæмы уырнынады фæзындис доны (æмæ кæсæгты) æндæр бардуаджы фæлгонц — Донбеттыр, æмæ адæм кувын райдыдтой уымæн.
Ирон адæмы донычызджытимæ бирæ цæмæйдæрты сты æнгæс абхазы доны æхсин Дзызлан æмæ адыгъейаг Псыгуаш.
Donysk’æfæn ‘праздник крещения’. Буквально «(праздник) быстрого ношения воды» (после обряда все нарасхват кидались унести «освященной» воды).
Ногбонæй æхсæз боны фæстæ æрбалæууы æндæр бæрæгбон — Доныскъæфæн. Адæмы уырнынадмæ гæсгæ, уыцы æхсæв суæрттæм æмæ цæугæдæттæм вæййы алæмæты удæгасгæнæн тых, уды йæ тæригъæдтæй сыгъдæггæнæн миниуджытæ.
Ирон адæм-иу Доныскъæфæнмæ нывæрдтой, Ногбоны-иу хыссæйæ цы нывгæндтæ скодтой (галы, фыркъайы, бæхы, похцийы, гутоны фигурæтæ), уыдон Фæлæ ма уымæй уæлдай рæвдз кодтой сой, цыхт, зады ссад, мæнæу кæнæ нартхоры нæмгуытæ, фыхтой тыппыронтæ (уыдон кодтой зады ссад æмæ дзуллаг ссады хæццæйæ). Райсом раджы-иу чызджытæ æмæ æрыгон сылгоймæгтæ ацы хæринæгтæ ахастой семæ æмæ-иу атындзыдтой суадонмæ. Алчидæр тырныдта, цæмæй уый раздæр бахæццæ уа суадонмæ, уымæн æмæ сæ уырныдта, зæгъгæ, раздæр чи бахæццæ уа, доны бардуаг йæ хорзæх уымæн ратдзæн. Суадоны был-иу скуывтой, стæй-иу уæливыхы цыхты мур кæнæ нард фыдæзгъæлы карст доны ныппæрстаид, цæмæй сын доны бардуаг — донычызджытæ сæ хорзæх ракæной. Доны-иу ныппæрстой хыссæйæ конд хæдзарон цæрæгойты æмæ кусæнгæрзты нывгондтæ дæр. Уыдон символикон æгъдауæй æвдыстой, бæркадджын тыллæг æмæ фосы цот фылдæр цæмæй кæной, уыцы фæндиæгтæ. Архайдтой æнæдзургæйæ, дзурын нæ фæтчыди. Сæ гогонтæ байдзаг кодтой донæй æмæ-иу хæдзармæ æрбаздæхтысты.
Чырыстон дины кусджытæ тынг дырысæй арæзтой ацы стырбон. Дыгургомы æмæ Къуыдаргомы-иу сауджынтæ доныл кодтой арфæтæ. Адæмæй алчидæр тырныдта уыцы арфæтæгонд донæй раскъæфынмæ. Бæрæгбонæн йæ ном дæр Доныскъæфæн, æвæццæгæн, уымæн хуыйны. Донгарзæн-иу дон куы бахаста сылгоймаг хæдзармæ, уæд-иу бинонтæн раарфæ кодта, уый фæстæ-иу бинонты кæстæртимæ бахордтой, суадонмæ цы хæринæгтæ ахастой, уыдон.
Цы арфæтæгонд дон-иу æрбахастой хæдзармæ, уымæй-иу бинонтæ сæхи ныхсадтой, хыссæ-иу дзы скодтой, нуазгæ та дзы кодтой æххормагæй. Ацы дон-иу хæдзары къуымты бапырх кодтой, чи ма йæм-иу дзы баззад, уый та хæдзары æфсин дурыны нывæрдтаид æмæ-иу дзы æнæхъæн афæдзы дæргъы «хос кодтой».
Бирæ хатт-иу арфæтæгонд доны дурыны стуры нард фыды кæрдих дæр ныппæрстой, афтæ сой цард цæмæй кæной, уый тыххæй.
Доныскъæфæнмæ æнгæс стырбон зындгонд у уырысмæ дæр. (Крещение). Фæлæ стырбон йæ равзæрдмæ гæсгæ цыма чырыстон дины агъоммæ дæр уыд, афтæ зыны. Ууыл дзурынц, бæрæгбоны цы ‘гъдæуттæ фæкæнынц, уыдон. Адæмы уырныдта, зæгъгæ, донмæ ис стыр магион тых, тæригъæдтæй уды сыгъдæг кæныны алæмæты миниуджытæ. Доны бардуагыл ирæттæм нымад цыдысты донычызджытæ. Уыдон номыл æгъдау кодтой Ногбоны райсомæй, Доныскъæфæнты райсомæй æмæ Куадзæны фæстæ фыццаг сабаты. Ацы æгъдау равзæрд тынг рагон заманы. Æгъдау сæумæйæ кæй арæзтой, уый дæр дзуры, культон нысаниуæг ын кæй уыдис, ууыл, уымæн æмæ-иу раджы цыфæнды магионкультон хъуыддæтæ дæр арæзтой сæумæрайсом.
Ахуыргæндтæ куыд иртасынц, уымæ гæсгæ раджы арфæтæгонд дон æмæ дидинджытæ донычызджыты номыл бæхдонмæ’ кæй хастой, уыцы æгъдау амоны, донычызджыты культ æмæ бæхы культæн иудзинад кæй ис, уый.
Фæстæдæр ирон адæмы уырнынады фæзындис доны (æмæ кæсæгты) æндæр бардуаджы фæлгонц — Донбеттыр, æмæ адæм кувын райдыдтой уымæн.
Ирон адæмы донычызджытимæ бирæ цæмæйдæрты сты æнгæс абхазы доны æхсин Дзызлан æмæ адыгъейаг Псыгуаш.
Уважаемый посетитель, Вы зашли на сайт как незарегистрированный пользователь.
Мы рекомендуем Вам зарегистрироваться либо войти на сайт под своим именем.
Мы рекомендуем Вам зарегистрироваться либо войти на сайт под своим именем.
Комментарии (3)
-
-
0 / 0
-
Информация
Посетители, находящиеся в группе Гости, не могут оставлять комментарии к данной публикации.
Нашли ошибку?