2008 азы 8 августы гуырдзиаг фашистон тыхæйисджыты ныппырх кæнын æмæ сæ Хуссар Ирыстоны арæнтæй фæсурыны фæстæ, æппынфæстаг, æрбалæууыд сабырад æмæ рæстæг æрцыд ныппырхгонд Цхинвалы, бирæ æндæр цæрæн бынæттæ æмæ республикæйы æппæт адæмон хæдзарады сæндидзын кæнынæн. Фæлæ, стыр хъыгагæн, 2011 азы ноябры Хуссар Ирыстоны Президенты æвзæрстыты рбалæудæй бирæнымæц кандидаттæ «тронмæ» цы марафон сарæзтой, уый фæстиуæгæн уыдон бирæ хъизæмæрттæ бавзарæг адæмы адих кодтой кæрæдзийы ныхмæ лæууæг къордтыл.

Президенты бынатмæ претенденттæ æмæ сæ фарсхæцджытæ ферох кодтой, адæм сæ хæдбардзинад уый тыххæй кæй нæ байстой, цæмæй алчидæр президент суа, фæлæ цæмæй сæрибар уа, цы ныппырх ис, уый æндидзыд æрцæуа, æцæг демократи ныббиноныг уа æмæ адæмæн аккаг социалон уавæртæ уа. Ранымад хъысмæтхæссæн проблемæтыл æруынаффæ кæныны бæсты дæсгай кандидаттæ сæ оппоненттыл райдыдтой цъыф калын æмæ уымæй уавæр цæхгæр фæкарздæр кодтой æхсæнады. Уыимæ ма президентон æвзæрстыты цалдæр туры, афтæ ма æдзухон ныхмæлæуд иппæрд кæнынц цæрджыты, фыццаджыдæр та æххæст-кæнынадон хицауады сæ куыстæй æмæ рæстæг нал зайы царды æндидзын кæныны фæдыл архайдæн.

Фæлæ хъуыддаг æрмæст ууыл нæ фæуд кæны. Протестон ралæудтыты, алыгъуызон демонстрацитæ æмæ митингты организатортæ худинаг кæнынц æрмæст сæхи нæ, фæлæ Хуссар Ирыстоны æмæ æгас нацийы сыхаг республикæты æмæ дунеон æмæхсæнады раз дæр, уæлдайдæр та Уæрæсейы раз, кæцы бирæ адæймæгты царды æмæ иттæг бирæ материалон хæрдзты аргъæй фервæзын кодта бирæ хъизæ-мæрттæ бавзарæг адæмы мæлæтæй æмæ сæ бынтондæр скуынæг кæнынæй.

Разамонæг кусджыты, раздæры президенты æвварсхæцджыты сæ бынатæй аиуварс кæныны тыххæй оппозиционерты протестон домæнтæ амонынц уымæ, æмæ уыдон, хицауиуæгадмæ æрцæугæйæ, гæнæн ис пайда кæной маст исыны методтæй, ныртæккæ хицауиуæгады æххæсткæнынады æмæ æндæр къабæзты чи кусынц, уыдонмæ ахсты. Уыдон та дæргъвæтин хæсты рæстæджы сæ цардыл нæ хъуыды кæнгæйæ, ирвæзын кодтой æмæ фервæзын кодтой канд раздæры президенты нæ, куыд йæ адæмы сæрибардзинад æмæ хæдбардзинады сæрыл тохы лидер, афтæ, фæлæ сæйраджыдæр ныййарæг зæххы æмæ оппозиционертæн сæхи дæр.

Уыцы патриоттæ - хъахъхъæнджытæн сæ фылдæр систы Республикæ Хуссар Ирыстоны хъайтартæ æмæ сын æппæт бартæ дæр ис ахсой разамынады алыгъуызон æмвæзадты бæрнон бынæттæ сæ ахуырдзинад æмæ æвзыгъддзинæдтæм гæсгæ æмæ ма хъуамæ суой гæнæнуæвæн мастисыны амæттæгтæ. Кадртæ æвзарын æмæ сæ куысты æвæрыны фарст скъуыддзаг кæныны ахæм уавæр æруадзгæйæ, кæцыфæнды æвзæрст президент, кæнæ æндæр бæрзонд бынæтты кусджытæ уыдонмæ æнæбындур æнæууæнкдзинад куы æвдисой, уæд уый, æнæмæнгдæр, æркæндзæн ныхмæлæууæг къордты тæссаг уавæр фæкарздæр кæнынмæ æмæ, гæнæн ис, æмбæстагон хæстмæ дæр.

Уымæй дарддæр ма хъизæмæрттæ бавзарæг адæмы 'хсæн тæссаг уавæр сæвзæрыны инициатортæ æмæ организатортæ хъуамæ æмбарой, Гуырдзыстоны нырыккон хæцæнгæрзтæй чи ифтонг кæнынц, уыцы Саакашвили æмæ йæ ныгуылæйнаг хицæуттæ сæ фæнд кæй нæ ивынц Хуссар Ирыстон æмæ Абхазы тыхы руаджы байсыны тыххæй. Нæ демонстранттæ æмæ æвæткдзинæдтæ цырынгæнджытæ та уыцы рæстæджы дон здахынц знаджы куыроймæ, разæнгард æй кæнынц сæ агентурон архайд сытынг кæнын æмæ ногæй гадзрахатæй æрбабырсынмæ. Æз юрист нæ дæн æмæ мæ разы хæс не 'вæрын президенты æвзæрстыты хъысмæтхæссæн кампанийы агъоммæ æмæ арæзтадон, æндидзынгæнæн куыстыты бæрнон рæстæджы æндыгъд уавæры организатортæ æмæ аххосджынты бæлвырд кæнын æмæ сын сæ хъуыддæгтæ æвзарынц, фæлæ сæ истори раргом кæндзæн æмæ кæд уголовон æфхæрд нæ баййæфтой, уæддæр, æнæмæнг, баййафдзысты моралон æфхæрд æмæ адæмæн æнæуынон суыдзысты.
Мæ хъуыдытæ æмæ фæндæттæ, гæнæн ис æмæ ме 'мзæххонтæй бирæты зæрдæмæ ма фæцæуой, разындзысты ахæмтæ дæр, кæцытæ зæгъдзысты, зæгъгæ, ныртæккæ ды нæ цæрыс Хуссар Ирыстоны æмæ сæ ахуыр кæнын нæ хъæуы, куыд æвзарой президент, куыд аразой æхсæнады кæрæдзиимæ ахастытæ æмæ куыд æндидзын кæной ныппырхгонд адæмон хæдзарад. Ахæмтæн мæ рагацау фæнды бамбарын кæнын, æппæт бартæ дæр мын кæй ис æмæ ма уыимæ хæсджын дæр кæй дæн зæгъон мæ фæндæттæ æмæ фæдзæхстытæ, куыд Дзауы районы Теделеты хъæуы райгуырæг æмæ ног банымад, бирæ хъизæмæрттæ бавзарæг республикæйы абоны æмбæстаг, афтæ. Ам, ме 'взонджы бонтæй фæстæмæ, ахуырæй сæрибар рæстæджы куыстон колхозы, цыдтæн фыййау, æххæст кодтон быдырон куыстытæ. 1958 азы астæуккаг скъола каст фæуыны фæстæ сдæн Къуайсайы зды-цинчы комбинаты шахтер. Цы хохгæрдджыты комплексон бригадæйы куыстон, уый хохмадæнтæй хъæздыггæнæн фабрикæмæ æрзæт ласынæн электричкæтæн дыууæрдæм змæлды капиталон штольни аразгæйæ, сæвæрдтам Гуырдзыстоны рекорд. Иу мæймæ нæ бригадæ зæххы бацыд 120 метры, тъунелæн йæ уæрх уыд 5 метры æмæ йæ бæрзæнд та - 2,3 метры.

1959 азы ахуыр кæнынмæ ацыдтæн Цæгат Ирыстонмæ æмæ уæдæй фæстæмæ цæрын æмæ кусын ам. Моралон бар ма мын уый тыххæй ис æмæ йæ рæстæджы Цæгат Ирыстоны урсаджы сæудæджерады кондадон баиугæнды генералон директор уæвгæйæ, æмцегады хуызы æз Цхинвалы урсаджы заводы ифтонг кодтон æппæт материалон-техникон фæрæзтæ æмæ хус æхсырæй. Гуырдзыйы агрессийы фыццаг уæззау азты Цæгат Ирыстоны урсаджы куыстуæтты бирæнымæц фæллойгæнджытæ уæззау уавæры бахауæг Хуссар Ирыстоны цæрджытæн гуманитарон æххуысы хуызы къорд хæттыты æмбырд кодтой фæрæзтæ. Сæрмагондæй рахицæнгонд транспортыл уыдон æрвыстой цыхт, æхсырысæртæ, æхсыр рынчындæттæн, сывæллæтты цæхæрадæттæн, æмæ ма ахæм продукттæй хъуаг чи æййæфтой, уыцы организацитæн.

Мæ хистæр æфсымæр Диакъонты Васили уыцы рæстæджы уыд Хъалмыхъы республикæйы Сарпинскы районы сæргълæууæг. Райæххæсткомы сæрдар Алексей Кекешковимæ 1991 азы 11 фургоныл Цхинвалмæ гуманитарон æххуысы хуызы æрластой 180 тоннæйы хæрзгъæд мæнæу.

Æппæт уыдæттæ æз æппæлынæн нæ фыссын, фæлæ цæмæй хæстæй æфхæрд ме 'мзæххонтæ райсой мæ фæндæтты, мæ сагъæссаг ныхæсты. Мæ хуызæттæ нæ чысыл райгуырæн бæстæйæн æдтейæ дæсгай минтæ сты æмæ уыдон комкоммæ, кæнæ æндæр хуызы хайад истой райгуырæн зæххы проблемæтæ скъуыддзаг кæныны, йæ хæдбардзинад райсыны.
Æхсæнады уавæр чи карз кæнынц, уыдон иуæй-иу дзыллон информацийы фæрæзты æрæвнæлдтой юридикон æгъдауæй æнæбындур æрмæджытæ, Хуссар Ирыстоны Уæрæсейы иуæй-иу минæвæртты, уыцы нымæцы хицауады сæрдар æмæ президенты хæстæ æххæстгæнæджы адресыл базары æрæмбырдгонд факттæ мыхуыр кæ-нынмæ. Ацы авантюрæйæн йæ нысан у Уæрæсеимæ æмахастытæ фæвазыгджындæр кæнынмæ.

2012 азы 26 февралы газет «Осетия. Свободный взгляд»-ы мыхуыр æрцыд 100 анонимон авторы корреспонденци, кæцытæ, цыма сты Хуссар Ирыстонæй, фæлæ сæ аминдигæнджытæ та, æнæмæнг цæрынц Цæгат Ирыстоны, ахæм номимæ «Пять вопросов Вадиму Бровцеву». Йæ автортæ æмбаргæ дæр нæ кæнынц, ахæм фарстатæ цахæм-фæнды зылынджынмæ, уыцы нымæцы бæрнон бынаты кусæгмæ дæр кæй дæттынц, сæ нæмттæ чи æмбæх-сынц, ахæм уацы автортæ нæ, фæлæ барадхъахъхъæнæг органты минæвæрттæ , кæцытæ сбæлвырд кæнынц, фыдракæнд арæзт æрцыдис, æви нæ. Ахæм провокатортæ, баххæсткæнæн кæмæн нæй, ахæм зиан хæссынц хъизæмæрттæ бавзарæг адæмы иудзинадæн, тауынц фыдæхдзинад, сæхæдæг цы клантæ сарæзтой æмæ уыдоны æвварс чи хæцынц, уыцы къордты 'хсæн, дих кæнынц Уæрæсе æмæ Ирыстоны, лæггад кæнынц Саакашвили æмæ йæ ныгуылæйнаг хицæутты режимæн дыууæ æвзонг кавказаг хæдбар паддзахады тыхæй байсыны хъуыддаджы. Уыимæ ма цæрджыты иппæрд кæнынц адæмон хæдзарад сæндидзын æмæ рæзын кæныны фæдыл сæ фæллойадон архайдæй.

Мæ зынаргъ хуссарирыстойнаг ирæттæ, мах сымахимæ иумæ куыдтам æмæ кæуæм, тугкалæн æргæвдæны хъизæмаргæнгæ чи фæмард сты, уыдоныл, мах сымахимæ цин кодтам æмæ кæнæм æвæджиау сæрибаргæнæг хæсты æнтыстытыл, æппынфæстаг, æнусон бæллиц сæххæст кæныныл, ныййарæг зæххы хæдбардзинад банымайыныл, мах сымахимæ иумæ нæ сæрæй ныллæг кувæм Стыр Уырыссаг Адæмæн йæ абоны разамонджытимæ, Хуссар Ирыстоны цæрджыты бынтон скуынæгæй фервæзын кæныны тыххæй. Президенты æвзæрстыты æппæт хайадисджытæн зондзонæн хъуамæ уой фыццаг дыууæ туры æмæ æртыккаг туры рæстæджы, кæцы уыдзæн 2012 азы 25 марты, хъуамæ сæнгом уой, равдисой куырыхондзинад, быхсындзинад, мауал æруадзой ахæм худинаггæнæг архайдтытæ æмæ дарддæр фадат мауал дæдтой Саакашвили æмæ йæ ныгуылæйнаг хицæуттæн цин кæнынæн.
Махимæ хæлар Республикæ Абхазы, цæвиттон махмæ хъуамæ уа бафæзминаг цыран ахæм президентон æвзæрстыты ауагътой бæрзонд организацион æмвæзадыл.

ДИАКЪОНТЫ Сергей, дунеон æхсæнадон змæлд «Ирыстоны Уæлдæр Совет»-ы президиумы уæнг, хъуыддæгтæн разамындгæнæг

"Хурзаерин"