Isidor
17 мая 2014 Новости [версия для печати] [читать комментарии] [размер шрифта: a- | А+] [2415 просмотров]
Uyj dær uyd xuymætædžy zæxxon adæjmag, jæ alyvars cy adæm card, uycy adæmy xuyzæn, fælæ uæddær biræ cæmæjdærty xicæn kodta innæ adæmæj. Fyccadžydær jæ iron fyruæzdandzinad æmæ jæ xædhuyz xædæfsarmæj. Adæm æj kæj uarztoj, sæ uarzon poetyl æj kæj nymadtoj, uymæj jæximæ nikuy nyzzynd, jæxi uælbikhonyl nikuy nymadta. Jæ xædæfsarm æmæ jæ adæmuarzondzinad xicæn kodtoj ærmæstdær innæ adæmæj. Æmæ jæ razæj cyd, adæmæj jæximæ dær či ivyld, uycy uarzondzinad. Sæjradžy sæjrag ta, jæ rajguyræn Irystony ænaxuyr uarztæj kæj uarzta. Stæj jæ kuyd xorz zahta, kuyd xorz ravdysta jæ udy uarzt æuycy Irystonmæ, rajguyræn uæzægmæ. Uældaj zyndgond kæj færcy ssis, uycy rænqyty koj næ kænyn - «Zæxxyl kuynæ cærikkoj Ir, uæd dune uaid khaxyr». Næ, uycy zahd xuymætædžy konstataci u, kæd æj poet tyng aiv zahta, uæddær. Mæn ændær rænqyty fændy ræhmæ raxæssyn - «Næ uælmærdy kuynæ 'rcæuon nygæd, uæd-iu zæhut: æbæræg sæft fækodta». Uyj Qornisy uælmærdy tyxxæj zahta, jæ binontæ æmæ jæ Iry dzyllæjy xuyzdærtæ zærdærystæj kædæm sxastoj, adæmy zærdæbynæj guyrgæ cæssygæj či nyxxuylydz, uycy uælmærdæj.
Isidor… Acy nom zælyd Irystony aly khuymty dær. Jæ nomy razmæ jyn jæ myggag dzurgæ dær nal kodtoj. Uyj tyxxæj næ, stæm nom kæj uyd, æmæ ænæ Kozaty zæhgæjæ dær bæræg kæj uyd, dzyrd kæuyl cæuy, uyj. Jæ kurdiat, jæ ræsuhd udy farn æmæ jyn jæ adæmuarzondzinad skodtoj jæ nom aftæ zynarh æmæ kaddžyn. Nom Nafi Irystony stæm næ, aly ærtykkag lægyl æværd kuy 'rcydaid, uæddær nyn Džusojty styr Nafi nikæimæ fæivddzag uydzæn; xur næ kæj nomæj tavy, uycy Khostajy koj ma cy kænæm…
Isidor aiv dzyrdy dæsny uyd, jæ poezi styr baværæn u næ literaturæjy qæzdyg khæbicy. Je sfældystadyl yn axadændæræj, bæstondær æmæ xuyzdær či 'rdzura, axæmtæ næm, Xuycauæn - tabu, nyrma is. Uymæ gæsgæ mæ razy uycy bærnon xæs ne 'væryn. Jæ 85 azy jubilej u, æmæ mæ uyj oxyl fændy mæ mysinægtæj caldær ræhmæ raxæssyn.
Isidory fyccag xatt lægæj-lægmæ kuy fedton, uædæj cyppor azæj fyldær racyd, ænusy æmbismæ ævvaxs. Uædmæ jyn zongæ uydtæn je sfældystadimæ, kastæn yn je 'mdzævgætæ, mæ sabizondæj sæ cas æmbærston, uymæj myl dis æftydtoj sæ dissadžy patriotikon ænkharæntæ æmæ komulæftæj. Uædmæ jyn zydton je 'fsymærtæj sæ iu Xazbijy, ne siaxs uyd, ximion axuyrady næ iuuyl nomdzyddær dæsny Gæbæraty Juljajy cardæmbal. Xazbi ta jæ kaistæj alkæimæ dær xælaræj card, uældajdær mæ ruxsybadinag fydimæ. Iu xatt næm Lalisajy dzuarybon, jæ xorzæx uæ uæd, ærbacydysty Isidorimæ. Nomdzyd poety dæ xædzary fenaj, uyj čizony abony kæstærtæj dissag nikæmæual fækæsa, fælæ uycy ræstædžy uyj uæltæmæny xærziuæg uyd, æmæ mæxicæj amonddžyndær nikæjual ænqældton, uældajdær ta, suadonmæ mæ uazal donmæ kuy arvystoj, uæd qæubæstæj čidær xædzary tyrhæj kæmædær aftæ kuy dzyrdta: «Khostatæm či is, uyj zonys? Kozaty Isidor».
Uædæj fæstæmæ dær ma caldær xatty fembældtæn jemæ. Jæ čyndzy dykkag xædzar kæj uydtæn, uymæn mæm dardta axæm qarm zærdæ, uyj næ zonyn, fælæ-iu myl alyxatt dær uycy zærdiagæj bacin kodta. Fæstædær, nyr ta mæxædæg qavyn se siaxs bauynmæ, uyj kuy bazydta, uæd bynton sxælar memæ. Mæ dzænættag kajys Pavelimæ dyuuæ 'fsymæry zænæg uydysty, fælæ jæm Isidor madyzænædžy zærdæ dardta, innæ xiuætty uældaj jyn jæxi dær æmæ jæ binonty dær qulon uarzt kodta. Čizony uymæn, styr kurdiaty xicau kæj uyd, jæxiau iron aivadæn uduældajæ kæj læggad kodta.
Mæ fyccag gazeton uac dær Isidory khuxæj racyd. Uæd teatry rajdydton kusyn æmæ mæ bafændyd næ uædy ærygon aktertæj sæ iu Xasity Vilgelmyl očerk nyffyssyn. Uæd Isidor gazety kulturæjy xajady særhlæuuæg uyd. Uycy ræstædžy ma jemæ xajady kuystoj Khæbysty Zauyr æmæ Plity Feliks. Isidormæ uændondær kæj uydtæn, uyj oxyl yn mæ khuxfyst komkommæ jæximæ radton. Kuystmæ kuy bazdæxtæn, uæd ærdæg saxat dær næma racydaid, aftæ mæm Isidor teatrmæ bacyd. Jæ riuy dzyppæj sista mæ khuxfyst æmæ mæ færsy:
- Isči dyn æj sredakci, oma, baræstytæ kodta?
Uyj mæm cydær xardzau ærkast æmæ čysyl sabiau mæxi nyttærgaj kodton, zæhyn, næ myl æuuændys?..
- Mæsty ma kæn, - rævdaugæ mæm dzury Isidor. - Iu damhæ dær dzy næ fæivton æmæ dæ uymæn færsyn, kuydfændyjæ dær dæ fyccag fælvaræn u…
Uyj fæstæ ma jæm cy ærmæg baxaston, uyj nodžy tyngdær fæcyd jæ zærdæmæ. Mæ cury jæ kuy bakast, uæd myn zahta, zæhgæ, fyssynyl či fælvary, uycy rajdajgæ avtortæn konkurs uadzæm æmæ dyn æj uyrdæm dær bavdisdzynæn. Uycy nyxæstæ myl bazyrtæ kuynnæ basahtaikkoj! Uac-recenzi fyst uyd, næ zyndgond artist Taugazty Gavril Khuajsajy kæj saræzta æmæ jæ koj dardyl kæmæn ajquyst, uycy adæmon teatry æværd spektakl «Æfxærdty Xæsanæ»-jy premeræjy fædyl. Isidoræj rajgond æmæ nyfsdžynæj bærgæ racydtæn, fælæ mæ cin biræ næ axasta. Rajsyn iu nomyr, innæ - mæjæ fyldær racyd, fælæ mæ uac næ æmæ næ zyny. Mæ uacy mæt mæ uyjjas nal uyd, fælæ Gavrilæj æfsærmy kodton, uyj jæm mænæj tyngdær ænqælmæ kast. Iu bon mæxi fedzæsgom kodton æmæ redakcimæ bacydtæn. Isidory færsyn, zæhyn, mæ uac myn konkursmæ bavdisinag kuy uydtæ, uæd myxuyræn dær nal bæzzy?.. Isidor mæm xatyrkurædžy kast ærbakodta æmæ ænkhardæj aftæ zæhy:
- Aftæ ænqælys, afonmæ dæ mæxædæg ne 'rcaguyrdtain, fælæ myn zyn uyd æmæ mæ uyj khuylympy kodta… Æz yl radžy ærfyston mæ khux, myxuyrmæ jæ balæværdton, fælæ jæ redaktor æryxgædta…
Zæhyn, qast næ kænyn, fælæ kuy zonin, jæ æryxgænyny axossag cy u, uyj, uæd myn mæ darddæry fælvaræntæn fæaqaz uaid…
- Dæxædæg ma jæm bacu, - iu dzævgar fæquydy kænyny fæstæ myn zæhy Isidor.
Uyj dyn, he!.. Nyry dudžy jæ syxadžy xædzaræj uældaj qælæba kæmæn rajquysy, uydon dær sæ qast komkommæ redaktormæ xæssync, ævdæly jæ ævi næ, uuyl niči quydy kæny, fælæ uæd gazety redaktor Obkomy ærtykkag sekretary æmvæzadyl uyd, aftæ cæugætæj jæm næ uyd. Uæddær æm mæ nyx baxaston. Redaktor iudzævgar je 'lxynch ærfguytæ feuuærsta, stæj myn aftæ zæhy:
- Zonys, cæj midæg is xabar, læppu? Ævzær fyst dyn næu, fælæ dzy njuanstæ is njuanstæ. Dy de 'rmædžy akcent æværys uuyl, cyma Tautiaty Solæmany fæstæ Xæsanæjy rol khuajsajag xædaxuyr artist Zassety Barisæj xuyzdær ničima sæxxæst kodta…
- Æmæ uym dissagæj cy is, teatralon aivady dæsnytæj jyn jæ qazt či fedta, uydon iuuyldær aftæ nymajync…
- Næ, æz aftæ næ zæhyn æmæ aftæ næu. Fælæ, Tautiaty Solæman uartæ cypporæm azty amard æmæ dy ta kæcy azy guyrd dæ, cæmæj jæ zonys, xorz æj qazyd, uyj?
Abon dær ma fædis kænyn mæxiuyl - kæcæj mæm fæzynd axæm khæjnyxdzinad… Jæ razy cy nog gazet uyd, uyj siston, fyccag farsyl uyd uac axæm særimæ «Lenin - næ fætæg». Uacy særmæ jyn amonyn æmæ jæ færsyn, zæhyn, Lenin dyuuyn cyppæræm azy amard æmæ dy ta kæcy azy guyrd dæ, cæmæj jæ zonys, næ fætæg uyd, uyj?.. Zahton æmæ racydtæn jæ kabinetæj. Duargæron myl ambæld Isidor æmæ mæ uycy cymydisæj afarsta, cy badæn, uymæj, fælæ jyn mæ bon dzuapp rattyn næ bacis, mæ cæssyg tyxxæj uromgæ racydtæn. Calynmæ ærtykkag uæladzygæj fyccag uæladzygmæ nyxxæccæ dæn, uædmæ Isidor fevzærd khælidory innæ kæron. Uyngmæ kuy raxyztæn, uæd mæm ærdzyrdta gom rudzyngæj æmæ myn mæ uacmæ khuxæj amony, ærfysta jyl jæ khux, zæhgæ. Uac uycy bon racyd gazety. Fæstædær mæ Isidor kuy bafarsta, axæmæj jyn cy zahtaj, cy jæ srazy kodta, zæhgæ, uæd yn æj radzyrdton, kuyd uyd, aftæ. Axæm zærdiagæj xudgæ jæ nikuy fedton.
Iu ræstædžy Isidor jæxædæg, Dyhuyzty Griša, Khæbysty Zauyr, Xarebaty Miša æmæ ændærtæ zærdiagæj arxajdtoj mæn redakcimæ kuystmæ rajsynyl. Bukuylty xuycauyskond læg Alyksi dær-iu, kæm quyd, uym jæ nyxas zahta, kæd uyj radiojy kuysta, uæddær. Uædmæ ærygon avtortæj redakcijy kusyn rajdydtoj čidærtæ, uældaj buc æmæ rajgond uydysty Biazyrty Rolandæj, jæ aivfyst æmæ nuardžyn uactyl-iu zærdæbyn æmæ cæstuarzonæj feradysty. Uymæ gæsgæ gazety fæltærd žurnalistty fændyd, cæmæj ærygon fæltær fyldær uydaikkoj redakcijy. Bælvyrd æj nal quydy kænyn, Khæbysty Zauyr æmæ Plity Feliksæj kæj razdær rakodtoj činguyty rauahdadmæ redaktoræj, fælæ dzy iu bynat ssæribar æmæ styr dissag ærcæuynmæ ænqælmækæsægau ænærqæcæj ænqælmæ kastæn. Iu izær ænafony ærbacydtæn kuystæj. Džioty Dauyty uyngyl cardtæn Zæhojty xædzary. Iuændæs saxatæj axyztaid, aftæ mæm ærbacyd Isidor. Je 'nafony fæzyndyl næ fædis kodton, fælæ jyn axæm ærxændæg xuyz uyd æmæ me uængtæ ærkaldysty. Redakcimæ kusynmæ baxauynyl uycy uysm quydy dær næ kodton, zæhyn, isty ænamond xabar ærcyd. Bafarstain æj, uymæ dær mæ nyfs nal xaston. ærædžiau jæxædæg arf nyuulæfyd æmæ rajdydta dzuryn:
- Abon Obkomy bjurojy æmbyrd uyd æmæ askhuyddzag kodtoj, Gobozty Valeri, dam, iuæj aztæj xistær u, innæmæj ta uyj fyssyn razdær rajdydta æmæ ual, dam, uyj qæuy rajsyn kuystmæ.
Redakcijy uædy ræstædžy xabærttimæ zongæ či næu, uydon, čizony, badis kænoj, oma rænqon uacxæssædžy bynatmæ kæj rajstaikkoj, uyj dær Obkomy bjuro skhuyddzag kodta?.. O, aftæ uyd. Uæd gazetæn styr tyx uyd, styr axadyndzinad, aly dzyrd, aly khaxdzæfmæ dær durbinditæj kastysty æmæ cyfændy farst dær iuuyl bærzonddær æmvæzadyl skhuyddzag kodtoj, uældajdær kadrty farst.
Fælæ nyrtækkæ dzyrd uuyl næ cæuy… Isidory dzuapp kuy fequyston, uæd rog sulæfydtæn æmæ jyn zahton, zæhyn, ægajtma Gobozty Valerijy mænæj razdær rajstoj, uyj cættæ litkusæg u, mænæj biræ xuyzdær saræxsdzæn redakcijy kuysty, kæm Valeri, kæm - æz, æxsyzgony jedtæmæ myn qyg cæmæn quamæ ua?.. Isidor mæm jæ midbylty rævdaugæ xudt bakodta æmæ aftæ zæhy:
- Uuyl dzyrd dær næj. Valeri cættæ læppu u, æjttmardzæ kusæg uydzæn gazetæn, mænæn zyn uyj u, khæmdzæstygæj kæj bazzadtæn dæ razy, fydænqæl dæ kæj fækodton… Nyfs dyn baværdton æmæ dyn uyj ta mæ nyfsbaværd…
Čizony ta isči zæha: Isidory æfson jæxi stauy… Xuycau baxizæd, æppæt uydættæ ræhmæ ærmæstdær iu fændiagy tyxxæj xæssyn, Isidory udyqædy farn iu čysyl istæmæj uæddær kuy ravdisin, uycy fændiagy. Dzyrd mænyl næ cæuy, dzyrd Isidoryl cæuy. Či uydtæn æz Isidory cur? Uyj nærgæ poet, adæmy 'xsæn nymad, kaddžyn læg, mæn ta zongæ dær či kodta? Fælæ axæm styr læg, lædžy byndzæfxad sxonæn dær kæmæn næma uyd, axæmyl dær kæj audydta, jæ nom æmæ jæ kadæj iskæj qysmætyl batyxsyn, iskæmæn baxxuys kænyn bærzonddær kæj æværdta, dzyrd uuyl cæuy. Zæxxon adæmimæ xuymætædžy zæxxon lædžy cardæj kæj card, uymæn uyd zynarh zæxxon adæmæn. Je 'mgærttæ, jæ xælærttæ-iu æj fyrbucæn «Issæ» kuy sxuydtoj, uæd-iu sæm baxælæg kodton, uydon xistærtæ kæj uydysty æmæ syn Isidormæ aftæ bardžynæj badzuryny bar kæj uyd, uyj tyxxæj.
Dissag u, cas tyx, cas qaru quamæ ua iu adæjmadžy udyskondy, cæmæj jæ jæxi ævællajgæ sfældystadon kuysty uældaj ævdæla alkæmæ dær æmæ alcæmæ dær. Uældajdær xælardzinad tauynmæ, xiuætty 'xsæn xæstægdzinad fidardær kænynmæ. Iuuyl dissag ta jæ redakcion kuyst uyd! Ærdæg saxatmæ-iu gazetæn uyj bærc ærmædžytæ acættæ kodta æmæ-iu jæ army dær næ cydysty. Uæddær yn fælladhuyz nikuy uyd, kænæ jæ nikuy ævdysta. Jæ uæzdan, jæ fælmæn jumor, jæ cyrhzondy xabærttæ fyssynyl isči bafælværdta, zæhgæ, uæd yn caldær činydžy rauaikkoj. Myzdisæn bon-iu fæskuyst susæg fæxud-fæxudgængæ je 'mgærttæm ælxyskh nyxasæpparæntæ kodtaiad:
- Uæ dzyppytæn sæ bulavkætæ suadzut…
Mæsty kænyn, xæram zærdæ xæssyn næ zydta. Iskæj nyxas kænæ jæm isty rast næ fækast, isči ærædžy kæny, zæhgæ, uæd-iu ærmæst aftæ bakodtaid:
- Nu, xarašo…
…Æmæ uycy «nu, xarašo»-jæ nyrma dær birætæ pajda kænync, fædzurync æj Isidory fæzmgæjæ, uældaj xatt æj sæ zærdyl ærlæuuyn kænyny tyxxæj. Dyhuyzty Griša-iu Isidory koj rakængæjæ ærvylxatt dær quamæ jæ sær nynkhuystaid æmæ zahtaid: «Byny xorz læppu uyd, byny xorz…»
Xorz læppujæ, æcægæjdær læppujy xuyzænæj acyd je 'nuson bæstæm, jæ bæzdžyn sau becykk aftæ sau æmæ aftæ zulmæ fastæj axasta, fæstæmæ kæcæj nal æryzdæxdzæn, uycy bæstæm. Dunejy æmydzag zæxx ænæ Iryston khaxyr či sxuydta, uyj jæxædæg khaxyræj nyuuahta uycy Irystony. Jæ acydæj jæxi mæguyr udyl dær nicy baftyd, jæ tæxudiag bællic cy sæxxæst, uyj jedtæmæ: sæ uælmærdy ærcyd nygæd, jæ fæstagætty næ baquyd «æbæræg sæft fækodta» zæhyny sær. Jæ kurdiatdžyn æmæ ræsuhd ud yn æhatyr niz Mæskuyjy rynčyndony bajsta, fælæ nygæd Qornisy uælmærdy ærcyd. Cal sudzag cæssydžy ærtahd uycy bon Qornisy xærdy zærdæryst mærddzygoj adæmy cæstytæj. Uyj bærc rænqytæ æmæ dzyrdtæ næ, damhætæ dær næ nyffystaid jæ cærænbonty, kæmæn sæ fysta, uycy adæm yl cal cæssydžy æræppærstoj…
Fælæ uydon xuymætædžy cæssygtæ ne sty, uydon ænuson cyrtytæ sty, ærmæstdær zærdæjæ fenæn kæmæn is, axæm cyrtytæ.
GÆBÆRATY Juri
Isidor… Acy nom zælyd Irystony aly khuymty dær. Jæ nomy razmæ jyn jæ myggag dzurgæ dær nal kodtoj. Uyj tyxxæj næ, stæm nom kæj uyd, æmæ ænæ Kozaty zæhgæjæ dær bæræg kæj uyd, dzyrd kæuyl cæuy, uyj. Jæ kurdiat, jæ ræsuhd udy farn æmæ jyn jæ adæmuarzondzinad skodtoj jæ nom aftæ zynarh æmæ kaddžyn. Nom Nafi Irystony stæm næ, aly ærtykkag lægyl æværd kuy 'rcydaid, uæddær nyn Džusojty styr Nafi nikæimæ fæivddzag uydzæn; xur næ kæj nomæj tavy, uycy Khostajy koj ma cy kænæm…
Isidor aiv dzyrdy dæsny uyd, jæ poezi styr baværæn u næ literaturæjy qæzdyg khæbicy. Je sfældystadyl yn axadændæræj, bæstondær æmæ xuyzdær či 'rdzura, axæmtæ næm, Xuycauæn - tabu, nyrma is. Uymæ gæsgæ mæ razy uycy bærnon xæs ne 'væryn. Jæ 85 azy jubilej u, æmæ mæ uyj oxyl fændy mæ mysinægtæj caldær ræhmæ raxæssyn.
Isidory fyccag xatt lægæj-lægmæ kuy fedton, uædæj cyppor azæj fyldær racyd, ænusy æmbismæ ævvaxs. Uædmæ jyn zongæ uydtæn je sfældystadimæ, kastæn yn je 'mdzævgætæ, mæ sabizondæj sæ cas æmbærston, uymæj myl dis æftydtoj sæ dissadžy patriotikon ænkharæntæ æmæ komulæftæj. Uædmæ jyn zydton je 'fsymærtæj sæ iu Xazbijy, ne siaxs uyd, ximion axuyrady næ iuuyl nomdzyddær dæsny Gæbæraty Juljajy cardæmbal. Xazbi ta jæ kaistæj alkæimæ dær xælaræj card, uældajdær mæ ruxsybadinag fydimæ. Iu xatt næm Lalisajy dzuarybon, jæ xorzæx uæ uæd, ærbacydysty Isidorimæ. Nomdzyd poety dæ xædzary fenaj, uyj čizony abony kæstærtæj dissag nikæmæual fækæsa, fælæ uycy ræstædžy uyj uæltæmæny xærziuæg uyd, æmæ mæxicæj amonddžyndær nikæjual ænqældton, uældajdær ta, suadonmæ mæ uazal donmæ kuy arvystoj, uæd qæubæstæj čidær xædzary tyrhæj kæmædær aftæ kuy dzyrdta: «Khostatæm či is, uyj zonys? Kozaty Isidor».
Uædæj fæstæmæ dær ma caldær xatty fembældtæn jemæ. Jæ čyndzy dykkag xædzar kæj uydtæn, uymæn mæm dardta axæm qarm zærdæ, uyj næ zonyn, fælæ-iu myl alyxatt dær uycy zærdiagæj bacin kodta. Fæstædær, nyr ta mæxædæg qavyn se siaxs bauynmæ, uyj kuy bazydta, uæd bynton sxælar memæ. Mæ dzænættag kajys Pavelimæ dyuuæ 'fsymæry zænæg uydysty, fælæ jæm Isidor madyzænædžy zærdæ dardta, innæ xiuætty uældaj jyn jæxi dær æmæ jæ binonty dær qulon uarzt kodta. Čizony uymæn, styr kurdiaty xicau kæj uyd, jæxiau iron aivadæn uduældajæ kæj læggad kodta.
Mæ fyccag gazeton uac dær Isidory khuxæj racyd. Uæd teatry rajdydton kusyn æmæ mæ bafændyd næ uædy ærygon aktertæj sæ iu Xasity Vilgelmyl očerk nyffyssyn. Uæd Isidor gazety kulturæjy xajady særhlæuuæg uyd. Uycy ræstædžy ma jemæ xajady kuystoj Khæbysty Zauyr æmæ Plity Feliks. Isidormæ uændondær kæj uydtæn, uyj oxyl yn mæ khuxfyst komkommæ jæximæ radton. Kuystmæ kuy bazdæxtæn, uæd ærdæg saxat dær næma racydaid, aftæ mæm Isidor teatrmæ bacyd. Jæ riuy dzyppæj sista mæ khuxfyst æmæ mæ færsy:
- Isči dyn æj sredakci, oma, baræstytæ kodta?
Uyj mæm cydær xardzau ærkast æmæ čysyl sabiau mæxi nyttærgaj kodton, zæhyn, næ myl æuuændys?..
- Mæsty ma kæn, - rævdaugæ mæm dzury Isidor. - Iu damhæ dær dzy næ fæivton æmæ dæ uymæn færsyn, kuydfændyjæ dær dæ fyccag fælvaræn u…
Uyj fæstæ ma jæm cy ærmæg baxaston, uyj nodžy tyngdær fæcyd jæ zærdæmæ. Mæ cury jæ kuy bakast, uæd myn zahta, zæhgæ, fyssynyl či fælvary, uycy rajdajgæ avtortæn konkurs uadzæm æmæ dyn æj uyrdæm dær bavdisdzynæn. Uycy nyxæstæ myl bazyrtæ kuynnæ basahtaikkoj! Uac-recenzi fyst uyd, næ zyndgond artist Taugazty Gavril Khuajsajy kæj saræzta æmæ jæ koj dardyl kæmæn ajquyst, uycy adæmon teatry æværd spektakl «Æfxærdty Xæsanæ»-jy premeræjy fædyl. Isidoræj rajgond æmæ nyfsdžynæj bærgæ racydtæn, fælæ mæ cin biræ næ axasta. Rajsyn iu nomyr, innæ - mæjæ fyldær racyd, fælæ mæ uac næ æmæ næ zyny. Mæ uacy mæt mæ uyjjas nal uyd, fælæ Gavrilæj æfsærmy kodton, uyj jæm mænæj tyngdær ænqælmæ kast. Iu bon mæxi fedzæsgom kodton æmæ redakcimæ bacydtæn. Isidory færsyn, zæhyn, mæ uac myn konkursmæ bavdisinag kuy uydtæ, uæd myxuyræn dær nal bæzzy?.. Isidor mæm xatyrkurædžy kast ærbakodta æmæ ænkhardæj aftæ zæhy:
- Aftæ ænqælys, afonmæ dæ mæxædæg ne 'rcaguyrdtain, fælæ myn zyn uyd æmæ mæ uyj khuylympy kodta… Æz yl radžy ærfyston mæ khux, myxuyrmæ jæ balæværdton, fælæ jæ redaktor æryxgædta…
Zæhyn, qast næ kænyn, fælæ kuy zonin, jæ æryxgænyny axossag cy u, uyj, uæd myn mæ darddæry fælvaræntæn fæaqaz uaid…
- Dæxædæg ma jæm bacu, - iu dzævgar fæquydy kænyny fæstæ myn zæhy Isidor.
Uyj dyn, he!.. Nyry dudžy jæ syxadžy xædzaræj uældaj qælæba kæmæn rajquysy, uydon dær sæ qast komkommæ redaktormæ xæssync, ævdæly jæ ævi næ, uuyl niči quydy kæny, fælæ uæd gazety redaktor Obkomy ærtykkag sekretary æmvæzadyl uyd, aftæ cæugætæj jæm næ uyd. Uæddær æm mæ nyx baxaston. Redaktor iudzævgar je 'lxynch ærfguytæ feuuærsta, stæj myn aftæ zæhy:
- Zonys, cæj midæg is xabar, læppu? Ævzær fyst dyn næu, fælæ dzy njuanstæ is njuanstæ. Dy de 'rmædžy akcent æværys uuyl, cyma Tautiaty Solæmany fæstæ Xæsanæjy rol khuajsajag xædaxuyr artist Zassety Barisæj xuyzdær ničima sæxxæst kodta…
- Æmæ uym dissagæj cy is, teatralon aivady dæsnytæj jyn jæ qazt či fedta, uydon iuuyldær aftæ nymajync…
- Næ, æz aftæ næ zæhyn æmæ aftæ næu. Fælæ, Tautiaty Solæman uartæ cypporæm azty amard æmæ dy ta kæcy azy guyrd dæ, cæmæj jæ zonys, xorz æj qazyd, uyj?
Abon dær ma fædis kænyn mæxiuyl - kæcæj mæm fæzynd axæm khæjnyxdzinad… Jæ razy cy nog gazet uyd, uyj siston, fyccag farsyl uyd uac axæm særimæ «Lenin - næ fætæg». Uacy særmæ jyn amonyn æmæ jæ færsyn, zæhyn, Lenin dyuuyn cyppæræm azy amard æmæ dy ta kæcy azy guyrd dæ, cæmæj jæ zonys, næ fætæg uyd, uyj?.. Zahton æmæ racydtæn jæ kabinetæj. Duargæron myl ambæld Isidor æmæ mæ uycy cymydisæj afarsta, cy badæn, uymæj, fælæ jyn mæ bon dzuapp rattyn næ bacis, mæ cæssyg tyxxæj uromgæ racydtæn. Calynmæ ærtykkag uæladzygæj fyccag uæladzygmæ nyxxæccæ dæn, uædmæ Isidor fevzærd khælidory innæ kæron. Uyngmæ kuy raxyztæn, uæd mæm ærdzyrdta gom rudzyngæj æmæ myn mæ uacmæ khuxæj amony, ærfysta jyl jæ khux, zæhgæ. Uac uycy bon racyd gazety. Fæstædær mæ Isidor kuy bafarsta, axæmæj jyn cy zahtaj, cy jæ srazy kodta, zæhgæ, uæd yn æj radzyrdton, kuyd uyd, aftæ. Axæm zærdiagæj xudgæ jæ nikuy fedton.
Iu ræstædžy Isidor jæxædæg, Dyhuyzty Griša, Khæbysty Zauyr, Xarebaty Miša æmæ ændærtæ zærdiagæj arxajdtoj mæn redakcimæ kuystmæ rajsynyl. Bukuylty xuycauyskond læg Alyksi dær-iu, kæm quyd, uym jæ nyxas zahta, kæd uyj radiojy kuysta, uæddær. Uædmæ ærygon avtortæj redakcijy kusyn rajdydtoj čidærtæ, uældaj buc æmæ rajgond uydysty Biazyrty Rolandæj, jæ aivfyst æmæ nuardžyn uactyl-iu zærdæbyn æmæ cæstuarzonæj feradysty. Uymæ gæsgæ gazety fæltærd žurnalistty fændyd, cæmæj ærygon fæltær fyldær uydaikkoj redakcijy. Bælvyrd æj nal quydy kænyn, Khæbysty Zauyr æmæ Plity Feliksæj kæj razdær rakodtoj činguyty rauahdadmæ redaktoræj, fælæ dzy iu bynat ssæribar æmæ styr dissag ærcæuynmæ ænqælmækæsægau ænærqæcæj ænqælmæ kastæn. Iu izær ænafony ærbacydtæn kuystæj. Džioty Dauyty uyngyl cardtæn Zæhojty xædzary. Iuændæs saxatæj axyztaid, aftæ mæm ærbacyd Isidor. Je 'nafony fæzyndyl næ fædis kodton, fælæ jyn axæm ærxændæg xuyz uyd æmæ me uængtæ ærkaldysty. Redakcimæ kusynmæ baxauynyl uycy uysm quydy dær næ kodton, zæhyn, isty ænamond xabar ærcyd. Bafarstain æj, uymæ dær mæ nyfs nal xaston. ærædžiau jæxædæg arf nyuulæfyd æmæ rajdydta dzuryn:
- Abon Obkomy bjurojy æmbyrd uyd æmæ askhuyddzag kodtoj, Gobozty Valeri, dam, iuæj aztæj xistær u, innæmæj ta uyj fyssyn razdær rajdydta æmæ ual, dam, uyj qæuy rajsyn kuystmæ.
Redakcijy uædy ræstædžy xabærttimæ zongæ či næu, uydon, čizony, badis kænoj, oma rænqon uacxæssædžy bynatmæ kæj rajstaikkoj, uyj dær Obkomy bjuro skhuyddzag kodta?.. O, aftæ uyd. Uæd gazetæn styr tyx uyd, styr axadyndzinad, aly dzyrd, aly khaxdzæfmæ dær durbinditæj kastysty æmæ cyfændy farst dær iuuyl bærzonddær æmvæzadyl skhuyddzag kodtoj, uældajdær kadrty farst.
Fælæ nyrtækkæ dzyrd uuyl næ cæuy… Isidory dzuapp kuy fequyston, uæd rog sulæfydtæn æmæ jyn zahton, zæhyn, ægajtma Gobozty Valerijy mænæj razdær rajstoj, uyj cættæ litkusæg u, mænæj biræ xuyzdær saræxsdzæn redakcijy kuysty, kæm Valeri, kæm - æz, æxsyzgony jedtæmæ myn qyg cæmæn quamæ ua?.. Isidor mæm jæ midbylty rævdaugæ xudt bakodta æmæ aftæ zæhy:
- Uuyl dzyrd dær næj. Valeri cættæ læppu u, æjttmardzæ kusæg uydzæn gazetæn, mænæn zyn uyj u, khæmdzæstygæj kæj bazzadtæn dæ razy, fydænqæl dæ kæj fækodton… Nyfs dyn baværdton æmæ dyn uyj ta mæ nyfsbaværd…
Čizony ta isči zæha: Isidory æfson jæxi stauy… Xuycau baxizæd, æppæt uydættæ ræhmæ ærmæstdær iu fændiagy tyxxæj xæssyn, Isidory udyqædy farn iu čysyl istæmæj uæddær kuy ravdisin, uycy fændiagy. Dzyrd mænyl næ cæuy, dzyrd Isidoryl cæuy. Či uydtæn æz Isidory cur? Uyj nærgæ poet, adæmy 'xsæn nymad, kaddžyn læg, mæn ta zongæ dær či kodta? Fælæ axæm styr læg, lædžy byndzæfxad sxonæn dær kæmæn næma uyd, axæmyl dær kæj audydta, jæ nom æmæ jæ kadæj iskæj qysmætyl batyxsyn, iskæmæn baxxuys kænyn bærzonddær kæj æværdta, dzyrd uuyl cæuy. Zæxxon adæmimæ xuymætædžy zæxxon lædžy cardæj kæj card, uymæn uyd zynarh zæxxon adæmæn. Je 'mgærttæ, jæ xælærttæ-iu æj fyrbucæn «Issæ» kuy sxuydtoj, uæd-iu sæm baxælæg kodton, uydon xistærtæ kæj uydysty æmæ syn Isidormæ aftæ bardžynæj badzuryny bar kæj uyd, uyj tyxxæj.
Dissag u, cas tyx, cas qaru quamæ ua iu adæjmadžy udyskondy, cæmæj jæ jæxi ævællajgæ sfældystadon kuysty uældaj ævdæla alkæmæ dær æmæ alcæmæ dær. Uældajdær xælardzinad tauynmæ, xiuætty 'xsæn xæstægdzinad fidardær kænynmæ. Iuuyl dissag ta jæ redakcion kuyst uyd! Ærdæg saxatmæ-iu gazetæn uyj bærc ærmædžytæ acættæ kodta æmæ-iu jæ army dær næ cydysty. Uæddær yn fælladhuyz nikuy uyd, kænæ jæ nikuy ævdysta. Jæ uæzdan, jæ fælmæn jumor, jæ cyrhzondy xabærttæ fyssynyl isči bafælværdta, zæhgæ, uæd yn caldær činydžy rauaikkoj. Myzdisæn bon-iu fæskuyst susæg fæxud-fæxudgængæ je 'mgærttæm ælxyskh nyxasæpparæntæ kodtaiad:
- Uæ dzyppytæn sæ bulavkætæ suadzut…
Mæsty kænyn, xæram zærdæ xæssyn næ zydta. Iskæj nyxas kænæ jæm isty rast næ fækast, isči ærædžy kæny, zæhgæ, uæd-iu ærmæst aftæ bakodtaid:
- Nu, xarašo…
…Æmæ uycy «nu, xarašo»-jæ nyrma dær birætæ pajda kænync, fædzurync æj Isidory fæzmgæjæ, uældaj xatt æj sæ zærdyl ærlæuuyn kænyny tyxxæj. Dyhuyzty Griša-iu Isidory koj rakængæjæ ærvylxatt dær quamæ jæ sær nynkhuystaid æmæ zahtaid: «Byny xorz læppu uyd, byny xorz…»
Xorz læppujæ, æcægæjdær læppujy xuyzænæj acyd je 'nuson bæstæm, jæ bæzdžyn sau becykk aftæ sau æmæ aftæ zulmæ fastæj axasta, fæstæmæ kæcæj nal æryzdæxdzæn, uycy bæstæm. Dunejy æmydzag zæxx ænæ Iryston khaxyr či sxuydta, uyj jæxædæg khaxyræj nyuuahta uycy Irystony. Jæ acydæj jæxi mæguyr udyl dær nicy baftyd, jæ tæxudiag bællic cy sæxxæst, uyj jedtæmæ: sæ uælmærdy ærcyd nygæd, jæ fæstagætty næ baquyd «æbæræg sæft fækodta» zæhyny sær. Jæ kurdiatdžyn æmæ ræsuhd ud yn æhatyr niz Mæskuyjy rynčyndony bajsta, fælæ nygæd Qornisy uælmærdy ærcyd. Cal sudzag cæssydžy ærtahd uycy bon Qornisy xærdy zærdæryst mærddzygoj adæmy cæstytæj. Uyj bærc rænqytæ æmæ dzyrdtæ næ, damhætæ dær næ nyffystaid jæ cærænbonty, kæmæn sæ fysta, uycy adæm yl cal cæssydžy æræppærstoj…
Fælæ uydon xuymætædžy cæssygtæ ne sty, uydon ænuson cyrtytæ sty, ærmæstdær zærdæjæ fenæn kæmæn is, axæm cyrtytæ.
GÆBÆRATY Juri
Источник - Газета Хурзарин.
Уважаемый посетитель, Вы зашли на сайт как незарегистрированный пользователь.
Мы рекомендуем Вам зарегистрироваться либо войти на сайт под своим именем.
Мы рекомендуем Вам зарегистрироваться либо войти на сайт под своим именем.
Информация
Посетители, находящиеся в группе Гости, не могут оставлять комментарии к данной публикации.
Нашли ошибку?